नेपाली विद्यार्थीले बनाएको उपग्रह चीनको लिजियान-१ मार्फत अन्तरिक्षको कक्षमा

२६ मंसिर, काठमाडौं । चीनको लिजियान-१ वाई ११ क्यारियर रकेट भनिने किनेटिका-१ ले नौ उपग्रहहरू सहित सफल प्रक्षेपण गरेको छ । जसमा संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई), इजिप्ट र नेपालका लागि तीन अन्तर्राष्ट्रिय उपग्रहहरू समावेश रहेका थिए । नौ उपग्रहहरूलाई तिनीहरूको पूर्वनिर्धारित कक्षमा पुर्‍याएपछि, प्रक्षेपण अभियानलाई पूर्ण सफलता घोषित गरिएको छ ।

रकेट विकासकर्ता चिनियाँ विज्ञान प्रतिष्ठान (कास) को स्वामित्वमा रहेका अधिकांश उपग्रहहरूले शहरी योजना, प्रकोप रोकथाम र न्यूनीकरण, जलस्रोत र मौसम विज्ञान लगायतका विषयमा अध्ययन गर्ने बताइएको छ ।

बुधबार मिसनमा प्रक्षेपण गरिएको अरब उपग्रह ८१३ कासको माइक्रोसेटेलाइटहरूको लागि सांघाई-आधारित इनोभेसन एकेडेमीद्वारा विकसित गरिएको थियो । यो एक हाइपरस्पेक्ट्रल अर्थ अवलोकन उपग्रह हो । यसले हाइपरस्पेक्ट्रल इमेजर, प्यान्क्रोमेटिक क्यामेरा, र वायुमण्डलीय ध्रुवीकरण सुधारक सहित प्राथमिक पेलोडहरू बोक्छ, साथै सम्बन्धित जमिन प्रणालीहरूको निर्माण पनि गर्दछ ।

परियोजनाको मुख्य उद्देश्य हाइपरस्पेक्ट्रल रिमोट सेन्सिङ क्षमताहरू निर्माण गर्नु हो, जसले गर्दा वातावरणीय अनुगमन र वैज्ञानिक अनुसन्धानमा मद्धत गर्दछ । 

बुधबार उडान अभियानमा लिजियान-१ रकेटमा सवार एसपीएनइएक्स उपग्रहलाई इजिप्टियन अन्तरिक्ष एजेन्सी र इजिप्टियन एकेडेमी अफ साइन्टिफिक रिसर्च एण्ड टेक्नोलोजीले संयुक्त रूपमा विकास गरेको थियो । स्लिपर्स २ स्याट (एस२एस) उपग्रह अन्तरिक्ष प्रतिष्ठान नेपाल र एमेच्योर रेडियो डिजिटल कम्युनिकेसन फाउन्डेसनले संयुक्त रूपमा सुरु गरेको शैक्षिक परियोजना हो । यो परियोजना नेपालका सीमान्तकृत समूहहरू, कम आय भएका समुदायहरू र आदिवासी जनजातिहरूलाई प्रेरणा, उत्प्रेरित र शैक्षिक सहयोग प्रदान गर्न समर्पित छ । यस परियोजनाको मुख्य लक्ष्य नेपाली जुनियर-उच्च विद्यार्थीहरूलाई स्वतन्त्र रूपमा नेपालको तेस्रो १ यू क्यूबस्याट डिजाइन र निर्माण गर्न मद्दत गर्नु हो जबकि विश्वव्यापी एमेच्योर-रेडियो प्रयोगकर्ताहरूका लागि एमेच्योर रेडियो ब्यान्डहरूमा सफ्टवेयर-आधारित डिजिटल रिपीटर प्रणाली प्रदर्शन र प्रवर्द्धन गर्नु हो ।

नेपाली विद्यार्थीले बनाएको उपग्रह अन्तरिक्षको निर्धारित कक्षमा पुगेपछि प्रधानमन्त्री सुशिला कार्कीले नेपाली विद्यार्थीहरुलाई बधाई दिदै खुशी व्यक्त गरेकी छन् । उनले भनेकी छन्- नेपाली विद्यार्थीले बनाएको सानो आकारको भूउपग्रह चिनियाँ रकेट ‘लिजियान-१ वाई११’मार्फत अन्तरिक्षको निर्धारित कक्षमा पुगेको खबरले हर्षित बनाएको छ। सीमित स्रोतसाधनबीच चेपाङ समुदायका विद्यार्थीले गरेको यस प्रयासले थप युवालाई पनि विज्ञान-प्रविधिमा रुचि बढाउन प्रेरणा दिनेछ। सबैमा बधाइ ।'

कास स्पेसले अहिले कुल ३२ उपग्रह ग्राहकहरूलाई सेवा प्रदान गरिसकेको छ, जसमध्ये २६ घरेलु र छ अन्तर्राष्ट्रिय छन् । यसको प्रक्षेपण-सेवा पदचिह्न चीन, युरोप, उत्तरी अमेरिका, दक्षिण एसिया, मध्य पूर्व, उत्तर अफ्रिका र अन्य देशहरू र क्षेत्रहरूमा फैलिएको छ । बुधबारको मिसनले लिजियान-१ को ११ औं कक्षीय उडानलाई चिन्हित गर्‍यो। रकेट मोडेलले ८४ उपग्रहहरूलाई अन्तरिक्षमा पुर्‍याएको छ जसको कुल इन-अर्बिट पेलोड द्रव्यमान ११ टन भन्दा बढी छ ।